ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ (CAF)

Γράφει ο Π. Ιωακείμ

Η αξιολόγηση μιας κατάστασης ή ενός συστήματος είναι μια συνεχής εγκεφαλική λειτουργία του ανθρώπου αλλά - σε μικρότερο βαθμό - και πολλών άλλων ανώτερων θηλαστικών.  Οι ειδικοί στην ανάλυση της ανθρώπινης συμπεριφοράς εκτιμούν ότι σε συνθήκες άνετης οδήγησης ο μέσος οδηγός ενός αυτοκινήτου κάνει περισσότερες από 50 αξιολογήσεις ανά λεπτό, ενώ σε συνθήκες ανταγωνιστικής και γρήγορης οδήγησης ο οδηγός φτάνει, ή και ξεπερνά, τις 200 αξιολογήσεις ανά λεπτό. Οι αξιολογήσεις αυτές αφορούν τόσο το εσωτερικό περιβάλλον όπως η θέση του ως προς το δρόμο, η μηχανική συμπεριφορά του οχήματος κλπ, όσο και το εξωτερικό περιβάλλον όπως η ολισθηρότητα το δρόμου, οι θέσεις των άλλων οχημάτων, η απαιτούμενη απόσταση ασφαλείας, οι οδηγικές προθέσεις και η συμπεριφορά των άλλων οδηγών ή των πεζών που βρίσκονται στο δρόμο κλπ. Γενικώς, η αξιολόγηση είναι μια σύνθετη έννοια η οποία εμπεριέχει λειτουργίες και διαδικασίες όπως η παρατήρηση, η σύγκριση, η μέτρηση, η καταγραφή και η εκτίμηση. Αυτό ισχύει για την αξιολόγηση οποιουδήποτε συστήματος και οδηγεί στην ανάδειξη δύο σημαντικών σημείων:  Πρώτο ενδιαφέρον σημείο είναι ότι οποιοδήποτε σύστημα περιέχει σημαντικά στοιχεία ανθρώπινης συμπεριφοράς και λειτουργίας είναι εξαιρετικά σύνθετο και για το λόγο αυτό η αξιολόγηση τέτοιων σύνθετων συστημάτων δε μπορεί να διεκδικήσει υψηλή επιστημονική ακρίβεια. Η ποιότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι από μόνη της ένα πολύ σύνθετο θέμα  και μετρήσεις από απαντήσεις του τύπου ‘ικανοποίηση πολιτών’ δε μπορεί να είναι ακριβείς. Αυτό δεν αναιρεί ούτε την ανάγκη παρακολούθησης της ικανοποίησης των πολιτών, ούτε την επιθυμία για βελτίωση. Αλλά βάζει ένα πλαίσιο του πόσο μπορούμε να θεωρούμε ‘μετρήσεις’  το πηλίκον της διαίρεσης δύο αριθμών. Το δεύτερο ενδιαφέρον σημείο από την παραπάνω παρατήρηση είναι η μεγάλη διαφορά που μπορεί να παρατηρηθεί μεταξύ δύο ταυτόχρονων αξιολογήσεων του ίδιου συστήματος αν δεν εφαρμόσουμε αυστηρά προδιαγεγραμμένο πλαίσιο αντικειμενικού προσδιορισμού και μέτρησης των παραμέτρων. Το ότι δύο πολίτες μπορεί να κάνουν πολύ διαφορετική αξιολόγηση για την πορεία μιας Κυβέρνησης, ενός Δήμου ή μιας Δημόσιας υπηρεσίας  είναι μάλλον ο κανόνας παρά η εξαίρεση. Αλλά τότε πώς μετράμε την πρόοδο;  Πώς συγκρίνουμε δυο υπηρεσίες ή δύο Δήμους; Μια ικανοποιητική απάντηση σε τέτοιου είδους ερωτήματα δίνει το Κοινό Πλαίσιο Αξιολόγησης (ΚΠΑ) που εφαρμόζεται σήμερα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Παρά το ότι η Σύνοδος της Λισαβόνας είναι το συχνότερο σημείο αναφοράς ως έναρξη για την συστηματική αναβάθμιση της ποιότητας των διοικητικών υπηρεσιών στην Ευρώπη, οι προσπάθειες σε αυτόν τον τομέα αποτελούν μια συνεχή διαδικασία πολλών δεκαετιών που εντάθηκε σχεδόν αμέσως μετά τη λήξη του Β΄ Παγκόσμιου πόλεμου. Λίγο πριν τη Σύνοδο της Λισαβόνας το 2000, και κατά τη διάρκεια της πρώτης Αυστριακής προεδρίας το 1998, απερρίφθη η σκέψη για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού βραβείου Δημόσιας Διοίκησης και γεννήθηκε η ιδέα  για ένα Κοινό Πλαίσιο Αξιολόγησης (ΚΠΑ) ως εργαλείου για τη διαχείριση ποιότητας στη Δημόσια Διοίκηση. Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Δημόσιας Διοίκησης (ΕΙΡΑ) σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Δημόσιας Διοίκησης (ΕΡΑΝ) ανάπτυξαν το Κοινό Πλαίσιο Αξιολόγησης (CAF = Common Assessment Framework) το οποίο παρουσιάστηκε στο πρώτο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ποιότητας στη Λισαβόνα το 2000. Οι υπουργοί της Ε.Ε υπεύθυνοι για τη Δημόσια Διοίκηση πρότειναν τη στήριξη και εφαρμογή του CAF σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο με κύριο στόχο την αναβάθμιση των υπηρεσιών των Οργανισμών του δημόσιου τομέα με τη βοήθεια τεχνικών ολικής ποιότητας. Στο σχεδιασμό του  ΚΠΑ καθοριστική συμμετοχή είχε  η Ομάδα Καινοτόμων Δημοσίων Υπηρεσιών IPSG (Innovation Public Services Group) που λειτουργεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ύστερα από συνεννόηση με τους Γενικούς Διευθυντές των Υπουργείων Δηµόσιας Διοίκησης των χωρών μελών της ΕΕ.  Η μορφή αυτή βασίστηκε στην εμπειρία 900 περίπου χρηστών του CAF. Στα τέλη του 2009 περισσότεροι από 2000 φορείς του δημόσιου τομέα στην Ευρώπη χρησιμοποιούσαν το CAF και ο αριθμός αυτός συνεχώς μεγαλώνει. Το ΚΠΑ παρέχει ένα πλαίσιο αξιολόγησης που είναι εννοιολογικά παρόμοιο με τα κύρια μοντέλα Διοίκησης Ολικής Ποιότητας, όπως το EFQM (European Foundation for Quality Management).Το ΚΠΑ είναι σχετικώς απλό και εύκολο στη χρήση του καθώς είναι λιγότερο πολύπλοκο από τα πλήρως ανεπτυγμένα μοντέλα Διοίκησης Ολικής Ποιότητας και έχει διαμορφωθεί ειδικά για τις δομές  του δημοσίου τομέα.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΠΑ

Η δομή του ΚΠΑ αποτελείται από εννέα οντότητες που θα πρέπει να είναι δομικά στοιχεία σε κάθε μορφή διοικητικής ανάλυσης. Τα στοιχεία αυτά είναι:
1.	Ηγεσία
2.	Ανθρώπινο δυναμικό
3.	Στρατηγική και Προγραμματισμός
4.	Εξωτερικές συνεργασίες και πόροι
5.	Διαχείριση διαδικασιών και αλλαγών
6.	Αποτελέσματα για την Κοινωνία
7.	Αποτελέσματα για τους πολίτες
8.	Αποτελέσματα για το προσωπικό
9.	Κύρια αποτελέσματα
Κάθε μία από τις παραπάνω οντότητες διαιρείται σε ομάδες κριτηρίων τα οποία και θα πρέπει να εξετάζονται κατά τη διαδικασία της αξιολόγησης. Μία πολύ χρήσιμη παρουσίαση των απαραίτητων αναλύσεων που υπαγορεύει το ΚΠΑ υπάρχει στη μετάφραση του κειμένου του Common Assessment Framework (1) που έχει επιμεληθεί το ΥΠΕΣΔΔΑ. (1)  ΟΔΗΓΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΥΠΕΣΔΔΑ- ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Οι οντότητες 1 έως 5 αφορούν στο τι κάνει η δημόσια οργάνωση και πώς προσεγγίζει τα έργα που της έχουν ανατεθεί, ώστε να επιτύχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Οι οντότητες 6 έως 9 αφορούν στα αποτελέσματα που επιτυγχάνει η δημόσια οργάνωση ως προς την κοινωνία, τους πολίτες, το ανθρώπινο δυναμικό και τα βασικά αποτελέσματα μέσω μετρήσεων της ικανοποίησης των πολιτών από τη λειτουργία μιας δημόσιας οργάνωσης. Κάθε οντότητα προσδιορίζεται  από κριτήρια τα οποία αφορούν στα κύρια ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη όταν αξιολογείται μια οργάνωση. Χρησιμοποιούνται παραδείγματα που εξηγούν το περιεχόμενο του κάθε κριτηρίου. Κάθε παράδειγμα αφορά και ένα πεδίο ή πτυχή της διοικητικής πραγματικότητας που προσεγγίζεται ώστε να διερευνηθεί εάν αυτή ανταποκρίνεται στις προβλεπόμενες απαιτήσεις από το ΚΠΑ. Η δομή του ΚΠΑ (CAF) φαίνεται στο σχήμα 1.

Σχήμα 1: Δομή του CAF

Οι οντότητες 1 έως 5 αφορούν στους συντελεστές παραγωγής έργου που χρησιμοποιεί η Διοίκηση ώστε να επιτύχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Οι οντότητες 6 έως 9 αφορούν στα αποτελέσματα που επιτυγχάνει ο δημόσιος φορέας ως προς την κοινωνία, τους πολίτες, το ανθρώπινο δυναμικό και τα βασικά αποτελέσματα μέσω μετρήσεων της ικανοποίησης των πολιτών από τη λειτουργία μιας δημόσιας οργάνωσης. Κάθε οντότητα προσδιορίζεται  από 28 κριτήρια τα οποία αφορούν στα κύρια ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη όταν αξιολογείται μια οργάνωση.

4Περισσότερα

*