Οι Δείκτες Απόδοσης

Γράφει ο Π. Ιωακείμ

Εκτός από τους δείκτες βιώσιμης ανάπτυξης που ενδιαφέρουν κυρίως την πολιτική ηγεσία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, υπάρχουν και οι δείκτες απόδοσης, που πρέπει να ενδιαφέρουν τόσο την πολιτική ηγεσία του ΟΤΑ όσον και αυτούς που είναι υπεύθυνοι έργου.

Σε ό,τι αφορά το χειρισμό μεταξύ των δύο ειδών δεικτών δεν υπάρχει διαφορά. Απλώς, οι δείκτες απόδοσης είναι πλησιέστερα στους αγοραίους κανόνες και στοχεύσεις, ενώ οι δείκτες βιώσιμης ανάπτυξης είναι πλησιέστερα στους κανόνες του management.

Όπως είναι αναμενόμενο, υπάρχουν πολλοί πιθανοί δείκτες για κάθε επιθυμητό αποτέλεσμα, ωστόσο κάποιοι από αυτούς μπορεί να είναι πιο κατάλληλοι και χρήσιμοι από άλλους. Κατά συνέπεια, στον αρχικό σχεδιασμό δεν επιλέγουμε τους πρώτους δείκτες που έρχονται στο νου, αλλά θα πρέπει να δημιουργηθεί πρώτα ένας κατάλογος με τους πιθανούς δείκτες και στη συνέχεια να αξιολογηθούν αυτοί οι δείκτες με βάση ένα σύνολο κριτηρίων επιλογής (π.χ. να είναι αντικειμενικοί, άμεσοι, επαρκείς, ποσοτικοί, πρακτικοί, αξιόπιστοι κλπ.).

Για να είναι δυνατή η παρακολούθηση της υλοποίησης ενός Έργου και η αξιολόγηση της απόδοσής του σε σύγκριση με τους διατυπωμένους στόχους και σκοπούς για αυτό, είναι αναγκαία η χρησιμοποίηση ενός συνόλου δεικτών που θα μπορούσαν να αποφασιστούν κατά τη Φάση Προγραμματισμού, έτσι ώστε να είναι δυνατή η συλλογή των σχετικών με αυτούς δεδομένων. Οι δείκτες είναι συνήθως ποσοτικά μέτρα, μπορούν όμως να είναι και ποιοτικές παρατηρήσεις. Ορίζουν τον τρόπο με τον οποίο η απόδοση θα μετράται βάσει συγκεκριμένης κλίμακας, χωρίς να καθορίζεται συγκεκριμένο επίπεδο επίτευξης. Τα διάφορα επίπεδα δεικτών έχουν ως εξής

l	Οι οικονομικοί δείκτες (financial indicators) χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της προόδου βάσει των δεσμεύσεων και καταβολών των διαθέσιμων για το Έργο κεφαλαίων σε σχέση με το κόστος αυτού.
l	Οι δείκτες εκροών (output indicators) έχουν σχέση με τη δραστηριότητα. Μετρώνται σε φυσικές μονάδες (π.χ. μήκος κατασκευασθέντος δρόμου).
l	Οι δείκτες αποτελεσμάτων (result indicators) έχουν σχέση με τα άμεσα και έμμεσα αποτελέσματα που επιφέρει ένα Έργο. Παρέχουν πληροφορίες για τις αλλαγές π.χ. στη συμπεριφορά, την ικανότητα ή την απόδοση των άμεσων δικαιούχων. Οι δείκτες του είδους αυτού είναι δυνατόν να αναφέρονται σε φυσικά μεγέθη (μείωση χρόνου μετάβασης, αριθμός επιτυχόντων εκπαιδευομένων, αριθμός τροχαίων ατυχημάτων κλπ.) ή να είναι οικονομικής φύσης (π.χ. μείωση του κόστους μεταφορών).
l	Οι δείκτες επιπτώσεων (impact indicators) αναφέρονται στις συνέπειες του Έργου πέραν της άμεσης επίδρασης στους άμεσους δικαιούχους του (αναφέρονται δηλ. στις συνέπειες που εμφανίζονται μετά την παρέλευση κάποιου χρόνου αλλά συνδέονται άμεσα με τις ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν).

Οι οικονομικοί δείκτες και οι δείκτες εκροών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση της προόδου ενός Έργου, ενώ οι δείκτες αποτελεσμάτων και επιπτώσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση του αποτελέσματος του Έργου κατά την περίοδο κανονικής λειτουργίας του (post-project period).

Παράδειγμα: Πιθανοί δείκτες για μεγάλο Έργο υποδομής (π.χ. κατασκευή δρόμου)

	Περιγραφή	Δείκτες
Εκροές	Κατασκευή δρόμου	Οικονομικοί: κόστος Φυσικοί: κατασκευασθέντα χιλιόμετρα
Αποτελέσματα	Μειωμένος χρόνος μετάβασης Μειωμένο κόστος μεταφορών	Εξοικονόμηση χρόνου σε λεπτά Εξοικονόμηση κόστους (%)
Συγκεκριμένες επιπτώσεις	Αυξημένες ροές ατόμων και αγαθών	Ροές κυκλοφορίας

Χρησιμοποιώντας τους δείκτες που ορίστηκαν πιο πάνω, μπορεί κανείς επίσης να μετρήσει έννοιες όπως η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα.

Η αποτελεσματικότητα (effectiveness) συγκρίνει αυτό που έγινε με αυτό που είχε αρχικά προγραμματιστεί, δηλ. συγκρίνει τις πραγματικές με τις αναμενόμενες  ή εκτιμώμενες εκροές, τα αποτελέσματα ή/και τις επιπτώσεις.

Η αποδοτικότητα (efficiency) εξετάζει το λόγο μεταξύ των εκροών, των αποτελεσμάτων ή/και των επιπτώσεων του Έργου και των εισροών (ιδιαίτερα των οικονομικών πόρων) που χρησιμοποιήθηκαν για την επίτευξή τους.

Κατά κανόνα, οι δείκτες που επιλέγονται πρέπει να έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

l	Πρέπει να είναι συναφείς με τους βασικούς στόχους του Έργου.
l	Πρέπει να είναι σχετικώς λίγοι σε αριθμό και με ουσιαστική σημασία.
l	Τα δεδομένα που απαιτούνται για τον υπολογισμό των δεικτών πρέπει να είναι εύκολα διαθέσιμα και να αποκτώνται έγκαιρα και με λογικό κόστος.
l	Οι δείκτες απόδοσης θα πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να επιτρέπουν την ποσοτική μέτρηση της προόδου, του αποτελέσματος ή της επίπτωσης. Ωστόσο, για ορισμένους στόχους έργων (π.χ. ανάπτυξη ικανοτήτων) μπορεί να είναι αναγκαία η διαμόρφωση ποιοτικών δεικτών για τη μέτρηση της επιτυχίας, οι οποίοι ωστόσο θα πρέπει παράλληλα να επιτρέπουν την αξιόπιστη παρακολούθηση.

Συνήθως, για να δημιουργήσει τον αρχικό κατάλογο πιθανών δεικτών, ο υπεύθυνος Συντονιστής ενός έργου οργανώνει μία συνάντηση παραγωγής ιδεών με όλα τα μέλη της ομάδας Έργου, ζητά τη γνώμη ειδικών στο πεδίο της παρέμβασης και συνεργάζεται με άλλους φορείς που υλοποιούν έργα με παρεμφερές αντικείμενο και συνεπώς μπορεί να έχουν χρησιμοποιήσει αντίστοιχους δείκτες στο παρελθόν.

Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει ένα παράδειγμα δεικτών απόδοσης.

ΠΙΝΑΚΑΣ

ΠΕΔΙΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ	ΕΚΡΟΕΣ	ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ	ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Ανάπλαση περιοχής	lm2 νέων πεζοδρομίων lm2 νέου  πράσινου νέα φωτιστικά σώματα lm2 πλατειών	lΑριθμός κατοίκων στην αναβαθμισμένη περιοχή lΝέες επιχειρήσεις που εγκαταστάθηκαν στην αναβαθμισμένη περιοχή	l % των κατοίκων που επιθυμούν να μείνουν στην ίδια περιοχή τα επόμενα 5 χρόνια l νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν 2 χρόνια μετά την ανάπλαση της περιοχής l % μεταβολή των περιστατικών βίας τη διετία μετά την ανάπλαση

     4Περισσότερα